Razbijanje predrasuda i upoznavanje sa činjenicama kada se govori o RDF gorivu i njegovom korištenju u proizvodnji cementa

Alternativno gorivo RDF (Refuse-Derived Fuel) ili gorivo iz otpada (GIO) je vrsta goriva koja se dobiva preradom otpada, posebno komunalnog i industrijskog, a koje se potom koristi za proizvodnju energije. Da bi se klasificiralo kao RDF, ovo gorivo mora biti obrađeno, homogeno i sastavom odgovarati određenim kriterijima kao što su vlažnost, kalorijska vrijednost, sadržaj pepela…

Prije nego što nastavimo o RDF gorivu, vrlo je bitno razjasniti važne činjenice:

  • RDF gorivo nije klasično “smeće”
  • RDF ne sadrži materijale koji se mogu reciklirati (npr. PET plastiku)
  • RDF mora imati određenu kalorijsku vrijednost da bi se mogao spaljivati kao gorivo.

Spaljivanje RDF goriva ne znači spaljivanje cijelih guma, plastičnih flaša, bala tekstila i slično; sve navedeno (i druge sirovine) je obrađeno, usitnjeno, tj. samljeveno na sitne komade radi lakšeg i boljeg sagorijevanja.

Izgled jednog uzorka RDF goriva koji u laboratoriji Lukavac Cementa prolazi strogu kontrolu prije istovara

RDF u BiH se kupuje i uvozi iz Evropske unije, gdje se ovo gorivo iz otpada koristi više od trideset godina. Dosadašnja iskustva pokazuju da se u procesu proizvodnje cementa mogu koristiti velike količine goriva iz otpada na vrlo siguran način, uz mnoge bitne koristi. Primjeri iz evropske industrije cementa pokazuju da postotak zamjene fosilnih goriva gorivom iz otpada u nekim zemljama uveliko prelazi 70%.

U EU postoje postrojenja koja su specijalizovana za obradu RDF sirovina, dok u BiH ne postoje.

RDF gorivo sadrži lako gorive materijale, kao što su plastika, papir, tekstil, karton i druge organske supstance, koje se prethodno obrađuju kako bi se postigla što veća energetska efikasnost i manja emisija štetnih gasova u poređenju s klasičnim fosilnim gorivima.

Priča o RDF gorivu u Evropskoj uniji počinje zapravo sa odlaganjem kućnog i industrijskog otpada. Pošto EU ima stroge propise o odlaganju otpada, kućni otpad se odlaže u različite kontejnere:

  • papir i karton
  • plastika i metal
  • staklo
  • organski otpad i
  • mješoviti otpad.

Sav otpad koji ne gori ili se može reciklirati ne spada u sirovine za proizvodnju RDF goriva.

Važno je naglasiti da se otpad koji se smatra hazardnim tj. opasnim materijalom izdvaja i podliježe posebnoj obradi, tako da se uopće ne može koristiti kao sirovina za proizvodnju RDF goriva. Pod opasnim materijalima se smatraju:

  • hemijski otpad
  • medicinski otpad
  • elektronski otpad (e-otpad)
  • boje, lakovi i rastvarači
  • otpadno ulje
  • azbest
  • pesticidi i herbicidi
  • radioaktivni otpad
  • opasan industrijski otpad

Sirovine za proizvodnju RDF goriva su isključivo različite vrste otpada koje imaju visoku kalorijsku vrijednost, što uključuje:

  • karton i papir
  • tekstil
  • drveni otpad
  • plastiku
  • gume
  • ostatke komunalnog otpada koji nisu pogodni za reciklažu.

Pri proizvodnji RDF goriva podrazumijeva se da su sirovine sortirane i obrađene, a sama obrada sirovina za RDF podrazumijeva:

  • sakupljanje i selekciju
  • mehanizovanu obradu
  • sušenje
  • miješanje
  • pakovanje i skladištenje
  • kontrolu kvaliteta
  • analizu i prilagođavanje.

Gotov RDF može biti u obliku briketa (peleta) ili u rasutom stanju.

Izgled prerađenog RDF goriva

Važno je shvatiti da je RDF gorivo strogo kontrolisana mješavina svih navedenih materijala, tako da se nikada ne spaljuju samo plastika, samo gume ili samo tekstil, papir, drvo, već se kreira mješavina ovih materijala kako bi energetska vrijednost RDF goriva bila što veća, sagorijevanje bilo što potpunije, a emisija štetnih gasova što manja.

Lukavac Cement RDF gorivo ne dobiva besplatno, već ga kupuje iz spezijalizovanog postrojenja za obradu sirovina za RDF gorivo koje se nalazi u Sloveniji, a u Lukavac Cement se transportuje kamionima.

Prilikom dolaska kamiona u krug fabrike, iz svakog se uzimaju uzorci koji idu na analizu u akreditiranu laboratoriju Lukavac Cementa, gdje se kontrolišu vlažnost, kalorijska vrijednost, prisustvo teških metala, medicinskog otpada ili sličnih neželjenih sastojaka. Ako pošiljka ne ispunjava uslove, vraća se u Sloveniju, a postrojenje za preradu RDF plaća penale Lukavac Cementu.

Zgrada u kojoj se nalaze laboratorije i dio opreme za kontrolu uzoraka RDF goriva

Prema stručnim studijama i dosadašnjim iskustvima brojne su prednosti korištenja RDF goriva, i to:

  • smanjenje količina otpada: RDF pomaže u smanjenju količine otpada koji inače završava na deponijama i u okolišu
  • ekonomična proizvodnja energije: RDF je relativno jeftin izvor energije, posebno za industrije, kao što su cementare i elektrane.
  • manji ekološki otisak: upotrebom RDF-a smanjuje se upotreba fosilnih goriva (neobnovljivih prirodnih resursa), čime se smanjuju i emisije CO₂
  • otvaranje novih mogućnosti za razvoj lokalne privrede.

Međutim, da bi proizvodnja i upotreba RDF-a bila pod punom kontrolom posebno u vezi sa zagađenjem i da se prilikom sagorijevanja otpada ne bi oslobađale toksične supstance, koriste se specijalizovani sistemi za filtraciju i smanjenje emisija kako bi RDF gorivo bilo ekološki potpuno prihvatljivo.

Lukavac Cement koristi nekoliko savremenih tehnika i tehnologija za smanjenje emisije štetnih materija pri spaljivanju RDF goriva. U nastavku je opis procesa – kako u modernim evropskim cementarama tako i u Lukavac Cementu:

  • visoka temperatura: spaljivanje RDF goriva u cementnim pećima odvija se na veoma visokim temperaturama (obično iznad 1400 °C). Ove temperature omogućavaju potpunu konverziju organskih materija u gasove, čime se smanjuje količina preostalih štetnih tvari.
  • dugotrajno zadržavanje: u cementnim pećima proces sagorijevanja traje duže, što omogućava dodatno razlaganje potencijalno štetnih materija, uključujući dioksine i furane, koji se mogu formirati tokom sagorijevanja.
  • odvojena kontrola emisija: Lukavac Cement ima najmodernije sisteme za kontrolu emisija koji filtriraju dimne plinove prije nego što budu ispušteni u atmosferu. Ovi sistemi uključuju:
    • filtere za čestice, koji uklanjaju fine čestice iz dimnih plinova
    • sisteme za prikupljanje i neutralizaciju, koji smanjuju kisele plinove (kao što su SOx i HCl) kroz hemijske reakcije.
  • rekuperacija toplote: cementare koriste energiju oslobođenu tokom sagorijevanja za proizvodnju cementa, čime se povećava efikasnost procesa i smanjuje potreba za dodatnim gorivima.
  • smanjenje sadržaja teških metala: Lukavac Cement uzima uzorke svake pošiljke RDF goriva i strogo kontroliše prisustvo teških metala. Ako se utvrdi njihovo prisustvo, cijela pošiljka se vraća natrag.
  • monitoring i izvještavanje: cementare su obavezne pridržavati se strogih regulativa i standarda, što zahtijeva kontinuirano praćenje emisija i preduzimanje koraka za njihovo smanjenje.
Dio kontrolne sobe za kontrolu temperature sagorijevanja u rotacionoj peći

Sve ove metode doprinose sigurnom korištenju RDF goriva čime se minimizira bilo kakav utjecaj na životnu sredinu i zdravlje ljudi. Cilj cementnih postrojenja je da u što većoj mjeri primjenjuju RDF u postojećim sistemima za pečenje klinkera tj. proizvodnju cementa. Svako bitnije povećanje kapaciteta, zbog iznimno strogih standarda iz područja zaštite okoliša, iziskuje velika ulaganja u izgradnju novih ili rekonstrukciju postojećih postrojenja, kao što se i u samom Lukavac Cementu u posljednjih dvadesetak godina kontinuirano ulaže.

Više detalja o alternativnom gorivu, kako i zašto ga koristi Lukavac Cement, možete saznati u kratkom poučnom filmu:

Ili na web stranici www.gio.ba.”