Modernizacija proizvodnje, korištenje alternativnih goriva i digitalizacija kao ključne strategije za smanjenje utjecaja na okoliš
Privatizacija i investicije Lukavac Cementa
Od privatizacije 2001. godine provode se tri velike faze izgradnje i rekonstrukcije Fabrike cementa Lukavac tokom kojih je investirano preko 250 miliona KM. Tehnološki tada već zastarjela, u narednim godinama postaje jedna od najsavremenijih i ekološki najprihvatljivijih cementara u Evropi. Vodeći računa o zaštiti okoliša i ulaganjem u nove tehnološke sisteme, Lukavac i njegova okolina dobili su mnogo čistiji zrak i mnoge druge pogodnosti.
2004. godine okončana je prva faza modernizacije i proširenja Fabrike, a svečano otvaranje i puštanje u pogon novoizgrađenih postrojenja desilo se 6. juna, istog dana kao i 1974., kada su u njoj proizvedene prve tone cementa.
U drugoj fazi investiranja koja je trajala od 2007. do 2011. godine primijenjene su nove tehnologije i izgrađena nova postrojenja. Ova etapa investicionog ulaganja dovela je do povećanja proizvodnje, dodatno su poboljšani okolinski aspekti koji se u potpunosti usklađuju sa standardima Evropske unije.
Treća faza investiranja počela je 2012. i završena je 2017. godine. Može se nazvati i fazom preporoda jer Fabriku lansira kao predvodnika u korištenju alternativnih goriva (AG) nastalih iz otpada visoke kalorične vrijednosti (iz domaćinstava, industrije i drugih djelatnosti).
Od tada pa do danas Lukavac Cement ostvaruje nevjerovatne benefite u očuvanju neobnovljivih izvora energije ali i zaštiti okoline.
Ujedno postaje i najbolji primjer ekološki osviještenog industrijskog subjekta, koji je u proteklih pola stoljeća dao izuzetan doprinos privrednom razvoju grada Lukavca, ali i cijele tuzlanske regije i BiH.
Rotirajuća peć
Rotirajuća peć je najvažniji pogon u proizvodnji cementa. Doprinosi smanjenju zagađenja kroz nekoliko ključnih aspekata. Njeno ravnomjerno zagrijavanje omogućava manju potrošnju fosilnih goriva, dok spaljivanje otpada i biomase smanjuje potrebu za klasičnim gorivima.
Precizna kontrola procesa sagorijevanja smanjuje emisije azotnih oksida, a zaptivke i napredni filterski sistemi minimiziraju oslobađanje prašine prema filterima i u atmosferu. Optimizacija klinkera i reciklaža toplote dodatno smanjuju emisije ugljen-dioksida, dok efikasna konverzija sirovina u klinker rezultira manjim količinama otpada.
Savremene peći se često povezuju s tehnologijama za hvatanje ugljen-dioksida, što dodatno smanjuje njihov negativni uticaj na životnu sredinu.
Vrećasti filteri
Kada se govori o značajnim unapređenjima u Lukavac Cementu, ističe se period od 2009. godine, kada cementara prelazi sa elektrostatičkih filtera na vrećaste filtere. To je, uz naredne nadogradnje i modernizaciju, svelo emisiju čvrstih čestica daleko ispod dozvoljene granice.
Dok su elektrostatički filteri zadržavali oko 95% gotovo mikroskopski sitnih čestica, najsavremeniji vrećasti filteri uklanjaju 99,9% tih polutanata. Također, vrećasti filteri znatno bolje funkcionišu pri varijacijama u protoku plinova, temperaturi i sastavu prašine.
Upotreba alternativnih goriva u Lukavac Cementu – RDF
Veliki napredak na polju zaštite okoliša postignut je prelaskom sa čvrstih fosilnih goriva, poput uglja, na spaljivanje alternativnih goriva (RDF), koja nisu “smeće”, već proizvodi prerade dijelova kućnog i industrijskog otpada. RDF uključuje visokokalorične otpadne materijale koji ne sadrže teške metale, reciklabilne otpade, ali svakako ne medicinski, otrovni ili radioaktivni otpad.
Upotrebom ove vrste goriva u proizvodnji cementa smanjena je emisija CO₂ i sumpornih jedinjenja u zrak, kao i količina nusproizvoda sagorijevanja (pepela). Pepeo nastao sagorijevanjem RDF goriva koristi se kao jedna od dodatnih komponenti u proizvodnji cementa.
Nove vrste cementa
Sljedeća inovacija u proizvodnji cementa je razvoj novih vrsta cementa, u čijoj proizvodnji se koristi sve manje klinkera – osnovnog sastojka cementa.
Zašto je to važno?
Najveći dio CO₂ koji se “proizvede” u procesu proizvodnje cementa dolazi iz obrade krečnjaka kako bi se proizveo poluproizvod klinker, a taj proces nastaje dekarbonizacijom krečnjaka (CaCO₃). Time se postiže dvostruki pozitivni uticaj na smanjenje CO₂ otiska ove fabrike i na količinu čvrstih čestica koje dolaze do filtera, a zatim i u zrak nad Lukavcem.
Lukavac Cement je u posljednje vrijeme izbacio dva nova proizvoda koji u svojoj proizvodnji koriste manje klinkera, a više dodataka poput letećeg pepela i troske:
- Supraluk PLUS CEM V/A (S-V) 42,5 N i
- Fineluk PLUS CEM V/A (S-V) 32,5 N.
Važno je istaći da ovi novi lukavački cementi pored odličnih fizičko-mehaničkih svojstava imaju znatno smanjen uticaj na okoliš.
Tako Supraluk Plus emituje 39% manje CO₂, a Fineluk Plus čak 47% u poređenju sa industrijskim standardom CEM I 52,5 N. Sadrže klinker, granuliranu visokopećnu trosku i silikatni leteći pepeo te uz dodatak gipsa kao regulatora vezivanja zajedno se melju u mlinu.
U suštini, pojednostavljeno rečeno:
korištenjem više dodataka npr. letećeg pepela i troske = manje klinkera, a
manje klinkera = manje CO₂.
Proizvodnja cementa s manjim udjelom klinkera skuplja je za Lukavac Cement jer se tokom procesa moraju dodavati određeni aditivi i dodaci.
Digitalizacija
Lukavac Cement je savremena fabrika za proizvodnju cementa, gdje je svaki dio proizvodnog procesa strogo kontrolisan naprednim tehnologijama.
Digitalizacija proizvodnje cementa donosi značajne prednosti u smanjenju zagađenja kroz optimizaciju procesa, bolju kontrolu emisija i veću energetsku efikasnost.
- Optimizacija procesa – Digitalni sistemi omogućavaju precizno praćenje i kontrolu temperature, protoka plinova i reakcija u pećima, čime se smanjuje prekomjerno sagorijevanje goriva i emisije CO₂.
- Energetska efikasnost – Optimizacija potrošnje energije kroz integraciju sistema za povrat toplote direktno smanjuje emisije.
- Kontrola emisija u realnom vremenu – Monitoring omogućava praćenje emisija prašine, NOx i CO₂, osiguravajući zadržavanje ispod zakonskih granica.
- Korištenje alternativnih goriva – Olakšava integraciju i praćenje upotrebe biomase i industrijskog otpada.
- Podrška za hvatanje CO₂ – Digitalni alati omogućavaju integraciju tehnologija za hvatanje i skladištenje CO₂.
Inovacije za budućnost
Lukavac Cement planira dodatno smanjiti udio klinkera upotrebom recikliranog betona, što se već radi u EU. Iako trenutno nije moguće zbog nedovoljne dostupnosti sirovine, ova opcija ozbiljno se razmatra za buduće inovacije.
Upotreba recikliranog betona u proizvodnji cementa smanjuje zagađenje na nekoliko načina: smanjuje potrebu za proizvodnjom klinkera, koji je glavni izvor CO₂ emisije, smanjuje količinu građevinskog otpada, te smanjuje potrošnju prirodnih resursa. Takođe, reciklirani beton doprinosi smanjenju emisije prašine i povećava energetsku efikasnost, jer reciklirani materijali zahtijevaju manje energije za obradu. Ove prednosti doprinose smanjenju direktnog i indirektnog zagađenja.
Posjete građana Lukavac Cementu – Visit Us
Još jedna pogodnost, koja doduše nije usko vezana za proizvodnju i proizvodni proces, jeste mogućnost posjeta svih građana i građanki Lukavac Cementu – program poznat pod nazivom Visit Us.
Ove posjete povećavaju transparentnost i svijest o mjerama za zaštitu okoliša, omogućavajući cementari da predstavi savremene tehnologije za smanjenje zagađenja poput filtera i alternativnih goriva. Građani kroz otvoreni dijalog mogu dati svoje prijedloge i pratiti usklađenost sa standardima, što cementari omogućava da kontinuirano unapređuje svoje procese.
Takav otvoren odnos jasan je pokazatelj da se ništa ne krije, što dodatno jača povjerenje zajednice i podstiče na još odgovornije i održivije prakse, čime se indirektno doprinosi smanjenju zagađenja i zaštiti okoliša.
Svi zainteresirani mogu posjetiti Lukavac Cement i prijaviti se za obilazak fabrike uz stručnu pratnju putem sljedećeg linka: https://lukavaccement.ba/visit-us/
