Na okruglom stolu u Tuzli predstavnici institucija, organizacija i stručne javnosti pozvali na uspostavu sistema koji bi omogućio građanima pristup podacima o industrijskom zagađenju.
U Tuzli je 24. oktobra 2025. godine održan okrugli sto pod nazivom „PRTR u Bosni i Hercegovini: Zašto nam je potreban registar zagađivača?“, u organizaciji Centra za ekologiju i energiju.
Događaj je okupio predstavnike institucija oba entiteta, nevladinih i međunarodnih organizacija, s ciljem da se otvori dijalog o potrebi uspostavljanja funkcionalnog sistema za praćenje i izvještavanje o zagađenju – poznatog kao PRTR (Pollutant Release and Transfer Register).
Bosna i Hercegovina je još 2003. godine potpisala PRTR protokol, ali ga do danas nije ratifikovala. Zbog toga naša zemlja ostaje izvan međunarodnog sistema koji građanima omogućava uvid u podatke o emisijama i prijenosima zagađujućih materija iz industrijskih postrojenja.
Tokom konstruktivne diskusije učesnici su razmijenili iskustva i prijedloge o mogućnostima za unapređenje saradnje između institucija, industrijskog sektora i civilnog društva u cilju uspostave PRTR sistema. Istaknuto je da bi takav registar doprinio većoj transparentnosti, odgovornosti i zaštiti okoliša u Bosni i Hercegovini.
Okrugli sto je organizovan u okviru projekta kojeg finansira Evropska unija, a sufinansira Fond za zaštitu okoliša Federacije BiH, uz podršku mreže Aarhus Green Net koju čine:
- Centar za ekologiju i energiju
- Udruga Dinarica
- Eko forum Zenica
- Centar za životnu sredinu / Center for Environment
- Aarhus centar u Bosni i Hercegovini
Koristi od uspostavljanja Registra ispuštanja i prenosa zagađujućih materija (PRTR) za Bosnu i Hercegovinu i njene građane
Od uspostavljanja Registra ispuštanja i prenosa zagađujućih materija (PRTR) Bosna i Hercegovina i njeni građani imali bi brojne konkretne koristi — ekonomske, ekološke, društvene i institucionalne. Evo najvažnijih:
Koristi za državu Bosnu i Hercegovinu
- Jačanje međunarodne reputacije i ispunjavanje obaveza
- Ratifikacijom i implementacijom PRTR protokola BiH bi pokazala spremnost da poštuje međunarodne okolišne sporazume (Aarhuska konvencija, Protokol o PRTR-u, EU Zelena agenda).
- To bi ojačalo njen imidž u procesu evropskih integracija i otvorilo pristup određenim EU fondovima za okoliš.
- Bolje planiranje i upravljanje okolišem
- PRTR bi omogućio precizne podatke o vrstama, količinama i izvorima zagađenja.
- Takvi podaci pomažu u donošenju efikasnijih zakona, strategija i inspekcijskih planova, čime se smanjuje trošak nesistemskog nadzora.
- Podsticaj industrijskoj modernizaciji
- Obaveza prijavljivanja emisija motiviše kompanije da smanjuju zagađenje i uvode ekološki prihvatljive tehnologije, kako bi izbjegle negativan imidž ili sankcije.
Koristi za građane
- Pravo na informaciju i transparentnost
- Građani bi putem javno dostupnog online registra mogli vidjeti ko i koliko zagađuje njihovu okolinu – zrak, vodu i tlo.
- To bi omogućilo javnu kontrolu i povećalo odgovornost industrije i institucija.
- Zdravije životno okruženje
- Bolji nadzor nad emisijama znači i brže otkrivanje izvora zagađenja, što vodi smanjenju rizika po zdravlje stanovništva (posebno u industrijskim gradovima poput Tuzle, Lukavca, Zenice).
- Učešće javnosti u odlučivanju
- Sa dostupnim informacijama, građani, škole, NVO i lokalne zajednice mogu aktivno učestvovati u planiranju i donošenju okolišnih odluka, što je osnovni princip Aarhuske konvencije.
Koristi za institucije i privredu
- Institucije bi imale centralizovan sistem izvještavanja, lakši nadzor i uporedivost podataka između entiteta.
- Privreda bi kroz PRTR dobila alat za vlastitu ekološku samoevaluaciju, mogućnost da javnosti pokaže napredak i izgradi povjerenje zajednice.
