Iako su vještački generisani glasovi danas gotovo nerazlučivi od stvarnih, forenzička analiza glasa u BiH može otkriti njihovu neautentičnost pomoću naprednih metoda akustičke i spektralne analize.
AI glasovi sve sličniji ljudskim – i sve opasniji za zloupotrebu
Kako izvještava Al Jazeera English, napredak u razvoju umjetne inteligencije omogućio je generisanje glasova koji zvuče gotovo identično stvarnim ljudskim glasovima. Nova istraživanja pokazuju da čak 58% ljudi ne može razlikovati AI glas od pravog.
Slučaj iz Italije izazvao je posebnu pažnju javnosti — prevaranti su, koristeći “deepfake” tehnologiju, generisali glas ministra odbrane Guida Crosetta i tako naveli nekoliko biznismena da uplate novac na lažne račune. Tek nakon što su neki od njih kontaktirali samog ministra, otkriveno je da su u pitanju sofisticirane AI prevare.
Tehnologija koja stoji iza ovakvih imitacija koristi duboko učenje (deep learning) — algoritme koji analiziraju i oponašaju ljudski glas, intonaciju, akcent i emocije. Programi poput ElevenLabs mogu, na osnovu kratkog audio uzorka, klonirati nečiji glas i generisati bilo koji tekst u njegovoj intonaciji.
Ovi sistemi, iako korisni u filmskoj i medijskoj industriji, predstavljaju ozbiljan izazov za sigurnost i autentičnost informacija, budući da se sve češće koriste u telefonskim prevarama, dezinformacijama i političkim manipulacijama.
Forenzičke analize ipak mogu otkriti lažni glas
Iako AI klonovi glasa postaju sve uvjerljiviji, forenzičke metode analize glasa mogu otkriti njihovu vještačku prirodu.
Stručnjaci u oblasti fono-forenzike analiziraju:
- Spektralnu strukturu glasa – način na koji frekvencije vibriraju u stvarnom ljudskom govoru razlikuje se od generisanih digitalno;
- Mikrovarijacije u izgovoru – AI glasovi imaju previše “savršenu” stabilnost bez spontanih nepravilnosti;
- Šum okoline i mikroakustične tragove – prirodni zvučni elementi koje modeli često ne repliciraju tačno;
- Kompresione artefakte i digitalne tragove koji ukazuju da je zvuk generisan ili naknadno obrađivan.
Ove metode omogućavaju vještacima da sa velikom vjerovatnoćom procijene da li je glas snimljen od prave osobe ili kreiran pomoću AI tehnologije.
Ustanove u BiH koje rade forenzičku analizu glasa
1. Agencija za forenzička ispitivanja i vještačenja (AFIV), Sarajevo
- Ima Laboratoriju za vještačenje glasa i audio zapisa, akreditovanu po međunarodnom standardu BAS EN ISO/IEC 17025:2018.
- Rade identifikaciju govornika, analizu autentičnosti snimaka, eliminaciju i filtriranje šumova, te potvrdu eventualne manipulacije audio materijalom.
- AFIV je najrelevantnija državna ustanova za slučajeve u kojima je potrebno vještačenje snimaka, bilo u sudskim ili policijskim postupcima.
👉 Više informacija: www.afiv.gov.ba
2. Centar za forenzička ispitivanja, vještačenja i istraživanja – Federalna uprava policije (FUP), Sarajevo
- Posjeduje odjel za fono-foto i video tehniku, gdje se vrše analize autentičnosti audio i video zapisa.
- U okviru FUP-a se analiziraju i slučajevi mogućih manipulacija snimcima, što uključuje digitalne tragove i poređenje glasova.
Iako deepfake glasovi predstavljaju rastuću prijetnju, posebno u političkim i kriminalnim kontekstima, BiH raspolaže stručnim institucijama koje mogu vještački generisane glasove razlikovati od pravih i pomoći u razotkrivanju manipulacija.
Cijena lažnog glasa: skupa tehnologija i još skuplja analiza
Cijene softvera za kloniranje glasa, kreću se u rasponu od 50 do 300 dolara mjesečno, zavisno od kvaliteta sinteze, količine podataka za obuku i mogućnosti prilagođavanja glasa. Napredni profesionalni alati koji se koriste u medijima i filmskoj industriji, poput Resemble AI Pro ili Speechify Studio, mogu dostići i više od 1.000 dolara godišnje.
S druge strane, forenzička analiza audio snimka — koja služi za provjeru autentičnosti i otkrivanje “deepfake” glasova — znatno je skuplja. Osnovne provjere i stručna mišljenja kreću se od 300 do 1.500 eura, dok kompletne forenzičke ekspertize sa detaljnim izvještajem i sudskim vještačenjem mogu koštati i do 5.000 eura, u zavisnosti od kvaliteta snimka, složenosti analize i laboratorije koja provodi ispitivanje.
Izvor: Al Jazeera
