Možete li vjerovati da kroz istoriju ova dva grada, pored Agrokomerca, Koksare, Cementare, PK „Šikulje“… nije bilo većih investicija?
Ne znamo kako uvaženi profesor dr. Edin Delić poima i vremenski definiše pojam „istorija“, ali sumnjamo da se njegova percepcija istorije poklapa sa (možda u međuvremenu zastarjelim i prevaziđenim) konceptom razumijevanja te društveno-humanističke nauke.
Naime, u izjavi za Radio Velika Kladuša, a govoreći o dolasku investicije od 31.287.000 eura u Veliku Kladušu i Lukavac – zajedno, gradonačelnik Lukavca Edin Delić izjavio je da je 15.719.900 eura, koliko od tog iznosa dobija Kladuša, i 13.692.100 eura za Lukavac, “novci kakve Kladuša i Lukavac u svojoj istoriji nisu dobili“.
Nama se to učinilo čudnim, pa smo malo istražili…
Agrokomerc – primjer ulaganja iz prošlosti
Agrokomerc je nastao krajem šezdesetih godina u Velikoj Kladuši kao mala zemljoradnička zadruga, a 1969. prerasta u preduzeće. Dolaskom Fikreta Abdića početkom sedamdesetih počinje ubrzani razvoj – od farme peradi prerastao je u jednog od najvećih prehrambenih giganata Jugoslavije, sa preko 13.000 radnika, stotinama kooperanata i desetinama proizvodnih pogona.
Što se tiče investicija koje su u tom periodu dolazile u Veliku Kladušu, neki okvirni podaci iz literature i medijskih izvora govore:
- procjenjuje se da je tokom 1970-ih i 1980-ih u Agrokomerc investirano stotine miliona tadašnjih njemačkih maraka (DEM) kroz kredite i fondove,
- samo kroz kontroverzne mjenice 1987. godine Agrokomerc je raspolagao sa preko 400 miliona DEM vrijednosti mjenica, što govori o razmjerama finansijskih tokova,
- u vrhuncu razvoja (prva polovina 1980-ih), Agrokomerc je imao 13.000 zaposlenih, više od 500 kooperantskih sela, 40 proizvodnih pogona i godišnji prihod koji se mjerio u milijardama dinara (ekvivalent stotinama miliona tadašnjih DEM).
Ukratko: dolaskom Fikreta Abdića uložene su stotine miliona maraka kroz kredite i fondove, što je omogućilo pretvaranje male zadruge u jednog od najvećih prehrambenih giganata Jugoslavije.
Lukavačke investicije “prije istorije”
Dosta je teško doći do tačnih cifara ulaganja jer se radi o velikim industrijskim objektima građenim u različitim ekonomskim sistemima (socijalistička Jugoslavija 1960–1980-ih), a većina podataka je u tadašnjim jugoslavenskim dinarima ili preko kredita iz inostranstva. Ali okvirno, prema dostupnim podacima iz stručne i lokalne literature:
Koksara Lukavac
- Godina izgradnje: 1970.
- Vrijednost investicije: oko 250 miliona tadašnjih jugoslavenskih dinara (procjena, u ekvivalentu desetina miliona USD prema tadašnjem kursu).
- Finansirana kombinacijom domaćih sredstava i stranih kredita.
- Bila je jedan od najvećih industrijskih kapaciteta u BiH sa nekoliko hiljada zaposlenih.
- Današnji ekvivalent: oko 25 miliona €.
Cementara Lukavac
- Godina osnivanja: 1974.
- Vrijednost investicije: oko 80 miliona tadašnjih DEM (njemačkih maraka) kroz kredite i jugoslavenske fondove,
- U to vrijeme važila je za jednu od najvećih zelenfield investicija u građevinski sektor bivše Jugoslavije.
- Nakon privatizacije 2001. godine, austrijska grupacija Asamer Baustoffe AG dodatno je uložila više od 150 miliona KM u modernizaciju i zaštitu okoliša (filtracija, nova linija proizvodnje klinkera 2009.).
- Današnji rkvivalent: oko 100 miliona €.
Površinski kop „Šikulje“
- Godina otvaranja: 1988.
- Vrijednost investicije: oko 120 miliona DEM (procjena iz tadašnjih rudarskih i energetskih planova).
- Investiciju su nosili Elektroprivreda BiH i tadašnji Rudnici „Kreka“ jer je kop bio primarno otvoren radi snabdijevanja Termoelektrane Tuzla.
- Kasnijih godina (posebno 2000-ih) ulagalo se još desetine miliona KM u proširenje i rekultivaciju površinskog kopa.
- Današnji ekvivalent: oko 150 miliona €.
Ponijelo ga?
Dakle, ili je profesor Delić akutno neinformisan, ili je previše uzbuđen zbog dolaska toliko očekivanog novca za njegovu “Fabriku vode” u Lukavcu pa se „zbunio“ – ili, po njegovom poimanju istorije, ona počinje od devedesetih.
Zašto Kladuška kanalizacija i Lukavački vodovod u paketu?
Uzevši u obzir povremeni izgled i kvalitet vode u Lukavcu, možda se gradonačelnik Delić i ne bi trebao toliko čuditi što je EU objedinila projekte kanalizacije u Velikoj Kladuši i vodovoda u Lukavcu. Nerijetko je mala vizuelna razlika između onoga što izlazi iz lukavačkih česama i onoga što odlazi u lukavačku kanalizaciju.
